Humik
maddeler doğal su sistemlerinde bulunan doğal organik
maddelerdir ve bu nedenle tüm sucul yaşam formlarıyla uyumludur. Kültür
balıkçılığında fiziksel, kimyasal ve biyolojik nedenlere bağlı oluşan stres balıkların enfeksiyona veya
değişik hastalıklara yol açabilecek bağışıklık
sisteminin
azalmasına sebep olabilmektedir. Balıklarda hastalıkların
tedavisi aşağıdakilerden dolayı sınırlıdır:
1. Su
kültüründe kullanılması onaylanan sadece birkaç kimyasal madde vardır ve bunlar
tüm patojenlere karşı etkili değildir.
2.
Kimyasal yöntemlerle tedavi toksik stres gibi yan etkilere sebebiyet verebilir.
3. Su
ürünlerinde kullanılması onaylanan tüm kimyasalların, hedef dışı organizmalara
karşı yüksek potansiyele sahip mutajenik veya kanserojenik olduğundan şüphelenilmektedir.
Su ürünlerinde humik madde uygulamalarının faydaları
1. Balık
yumurtası ve larvalarının profilaktik tedavisi (hastalık
tedavisinin aksine hastalık meydana gelmeden hastalığın önlenmesi) ile yavru veriminde artış
sağlamaktadır.
2.
Büyüme ve gıda kullanımında gelişme vermektedir.
3. Özellikle
balığın
nakliyesi esnasında kültürün sağlık, dayanıklılık
ve
direncini arttırmaktadır.
4. Ektoparazit
(başka bir canlının vücudu üzerinde parazit olarak
yaşayan canlı, dış parazit) ile enfekte olmuş
balıkların terapötik ilaçlarla daha hızlı iyileştirmektedir.
5. Sekonder
enfeksiyonu ( mevcut olan
bir enfeksiyona bağlı olan ya da o enfeksiyondan sonra
ortaya çıkan bir enfeksiyon) baskılamaktadır.
6. Profilaktik
uygulama ile primer enfeksiyon salgınlarını engellemektedir.
7. Sudaki
zararlı metallerin ve kimyasalların detoksifikasyonu
sağlamaktadır.
8. Humik
maddenin 50-90 mg/L'lik konsantrasyonlarla
yapılan işlem hastalık ve ölüm oranını düşürmektedir (Schreckenbach
et al., 1991). Bu terapötik başarı formaldehit, metilen mavisi ve malaşit yeşili karışımından (FMM) oluşan
standart kimyasal işlemlerden daha büyüktür.
9. Humik
madde doğal ve yapay cilt lezyonları ile enfekte
olmuş balıkları iyileştirmektedir (Hartung, 1994). Burkart
(1994) balıklarda
humik madde ile yaptığı çalışmalarda FMM'den
daha şaşırtıcı ve daha iyi iyileştirici etkiler olduğunu bildirmiştir. Humik madde
ile tedavi, Characidae üyeleri gibi daha hassas
balıklar
için FMM'den daha etkili olduğu ortaya konmuştur.
10. Humik
madde muamelesi üzerine nötr granülositlerde ve
sazan monositlerinde hemosiderinde (ferrik hidroksitlerin, polisakkaritler ve
proteinlerin kompleksi) belirgin bir artış sağlamaktadır. Bu hasarlı
eritrositlerin fagositozunda ciddi bir artışa neden olmaktadır.
11. Gökkuşağı
alabalık yumurtalarının bir saat boyunca 5 mg/L humik aside maruz kalması
onları mikozdan (balıkların ve yumurtalarının her yerde mantar patojenleri olan
Saprolegnia ve Achyla sp. gibi fungal enfeksiyondan) korumaktadır (Gamygin et
al. 1992a).
12. Tedavide
humik madde konsantrasyonları 15, 30 ve 50 mg/L kullanıldığında,
Saprolegnia enfeksiyonuna karşı önemli bir koruma ve yumurtadan çıkmada ciddi bir
artış gözlenmiştir. (Schreckenbach ve ark. 1994).
13. Balığın
humik madde ile tedavisi, balığın fizyolojik durumunun
iyileştirilmesiyle parazitlere karşı etkili olmuştur (Gamygin et al., 1991).
14. Kimyasal
akriflavin, balığın dış bakteriyel ve protozoa hastalıklarını tedavi etmek için
uzun süreli kullanılmaktadır. Protokolde humik madde ile muamele, akriflavinin toksisitesini
azaltmaktadır (Meinelt et al. 2002).
Referenslar
1.
Meinelt, T, Playle R. C., Schreckenbach K, Pietrock M. 2001b. Interaction of
the antiparasitic mixture FMC, humic substances and the water calcium content. Aquacult
Res 32: 405-410.
2.
Meinelt T., Rose A., Pietrock M. 2002. Effects of calcium content and humic substances
on the toxicity of acriflavine to juvenile zebrafish Danio rerio. J Aquat Anim.
Health 14:35-38.
3. Schreckenbach K, Meinelt T, Spangenberg R,
Staaks G, Kalettka T, Spangenberg M, Stüber A (1991), Untersuchungen zur
Wirkung des Synthesehuminstoffes RHS 1500 auf Süßwasserfische der Aquakultur. Bericht,
IfB, Berlin.
4. Hartung J (1994), Untersuchungsbericht: HS
1500 zur prophylaktischen und therapeutischen Erprobung bei Forellen.
Sächsische Tierseuchenkasse Leipzig.
5. Burkart D, Hönninger W, Riede U (1994),
Kalium-Huminat (Sopar) bei der Behandlung von Fischkrankheiten. Unpublished
report commissioned by Sopar Pharma GmbH Mannheim.
6. Gamygin E, Ponomarew S, Kanidjew A, Sytschew
G, Schmakow N, Marsanowa A, Masloboischikow W, Jelissenkowa N, Nowoshenina D
(1992a), Komitee für Fischwirtschaft beim Ministerium für Landwirtschaft der
Russischen Föderation, Wissenschaftlich-technisches
Zentrum Aquakorm, Rybnoe. IV.
Präparatauswirkung auf die Fischeier während der Erbrütung, auf die Embryonen
und Larven, 36–41.
7. Schreckenbach K, Knösche R, Seubert B, Höke
H (1994): Klinische Prüfung des Synthesehuminstoffes HS 1500 bei Eiern und
Larven von Regenbogenforellen.
..............................................................
.........................................................................
.............................................................
................................................
....................................
